Ελκώδη κολίτιδα
ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΚΩΔΗ ΚΟΛΙΤΙΔΑ (Ε.Κ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Η (ΕΚ) είναι μια ιδιοπαθή φλεγμονή που προσβάλλει τον βλεννογόνο του παχέος εντέρου. Εντοπίζεται κυρίως στο ορθό χωρίς να είναι σπάνια μια εντόπιση σε όλο το μήκος του εντέρου. Χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα, έλκη και αποστήματα τα οποία διακρίνει ο Γαστρεντερολόγος κατά την διάρκεια της Κολονοσκόπησης.
Εκδηλώνεται με βλεννοαιματηρές κενώσεις και διάρροια, κοιλιακό άλγος, πυρετό, ανορεξία, απώλεια βάρους και δυνατόν να προκαλέσει επιπλοκές που να θέτουν σε κίνδυνο τον ασθενή.Η ένταση των συμπτωμάτων είναι ανάλογη της βαρύτητας της φλεγμονής και της έκτασης της νόσου στο έντερο. Μπορεί η νόσος να είναι ήπια και να παρουσιάζει μόνο διάρροια, χωρίς παρουσία αίματος ή άλλων συμπτωμάτων και μόνο η ενδοσκόπηση αποκαλύπτει την παρουσία τυπικών αλλοιώσεων της νόσου.
Η συμπτωματολογία δυνατόν να είναι παρούσα για εβδομάδες, ή και μήνες, πριν την ιατρική εκτίμηση του ασθενή, γεγονός που υπογραμμίζει την ύπουλη και αργή έναρξη της νόσου. Σε άλλες περιπτώσεις η προσβολή είναι οξεία και δυνατόν να μιμηθεί λοιμώδη αιτιολογία (π.χ Γαστρεντερίτιδα).
Ειδικότερα η νόσος με βάση τα κλινικοεργαστηριακά ευρήματα διακρίνεται σε 3 μορφές, ήπια, μέσης βαρύτητας και βαρεία νόσο.Η ήπια μορφή είναι συνήθως η πιο συχνή και προσβάλλει κυρίως το ορθό και το σιγμοειδές τμήμα του εντέρου. Ο ασθενής έχει ήπια κοιλιαλγία, λιγότερες διάρροιες και η αιμορραγία δεν είναι σοβαρή ή δεν υπάρχει.Στην μέσης βαρύτητας μορφή, οι ασθενείς έχουν συνήθως 4-5 διάρροιες την ημέρα, με παρουσία αίματος, κοιλιακό άλγος που υποχωρεί με την αφόδευση, χαμηλή ή μέτρια πυρετική κίνηση, κόπωση, ανορεξία και πιθανώς απώλεια βάρους.Οι δύο παραπάνω μορφές χαρακτηρίζονται από καλή ανταπόκριση στη θεραπεία ιδίως όταν αυτή αρχίζει έγκαιρα.Η βαρεία νόσος χαρακτηρίζεται από περισσοτέρων των 6 βλεννοαιματηρών δοιαρροικών κενώσεων το 24ωρο, έντονο και συνεχόμενο κοιλιακό πόνο, σύσπαση της κοιλιάς, υψηλό πυρετό >38, ταχυκαρδία, υπόταση και κακουχία.
Συνήθως ο ασθενής έχει ανάγκη νοσηλείας σε Γαστρεντερολογική κλινική. για αποφυγή επιπλοκών που δυνατόν να τον οδηγήσουν ακόμα και σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση.Γενικά η Ελκώδης κολίτιδα διατρέχει με εξάρσεις και υφέσεις, χωρίς να είναι ασυνήθης η χρόνια συνεχής μορφή. Για την αιτιοπαθογένεση της νόσου έχουν προταθεί ποικίλες θεωρίες: λοιμώξεις (βακτηρίδια, ιοί ), αλλεργία σε διάφορα τρόφιμα, άγχος, γενετική προδιάθεση και απαντήσεις του ανοσοποιητικού συστήματος. Η πάθηση είναι συχνότερη σε άτομα νεαρής ηλικίας, μεταξύ 20-30 ετών, με προτίμηση τους άνδρες, αλλά μπορεί να προσβάλλει και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, 50-80 ετών.Η (Ε.Κ) μπορεί να παρουσιάσει διάφορες εξωεντερικές εκδηλώσεις. Διακρίνονται σε αυτές που είναι σχετιζόμενες με την κολίτιδα και προσβάλλεται συχνότερα το δέρμα (οζώδες ερύθημα), η στοματική κοιλότητα (αφθώδη έλκη), τα μάτια και οι αρθρώσεις και τις απότοκες της παθοφυσιολογίας του λεπτού εντέρου, της δυσαπορρόφησης και τις σχετιζόμενες με την φαρμακευτική αγωγή (Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, Ιερολαγονίτιδα, Χολλαγγειίτιδα). Συνήθως οι εκδηλώσεις αυτές ακολουθούν παράλληλη διαδρομή με την ενεργότητα της νόσου και υποχωρούν με την ύφεση της φλεγμονής μετά από επιτυχή φαρμακευτική αγωγή.
ΝΕΟΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΣΤΗΝ (Ε.Κ)
Οι τρόποι διαγνωστικής προσέγγισης σε ασθενείς με κολίτιδα έχουν αλλάξει δραματικά την τελευταία δεκαετία. Σήμερα οι Γαστρεντερολόγοι έχουν στην διάθεσή τους πληθώρα απεικονιστικών εξετάσεων που από την κλασική εντερόκλυση και διάβαση του λεπτού και παχέος εντέρου, καταλήγουν στην Κολονοσκόπηση με ενδοσκόπια τελευταίας τεχνολογίας και την χρήση της κάψουλας ενδοσκόπησης (virtual endoscopy). Άλλες απεικονιστικές εξετάσεις που μπορεί να βοηθήσουν στην διάγνωση της νόσου, αποτελούν η Μαγνητική Τομογραφία, το υπερηχογράφημα κοιλίας και το σπινθηρογράφημα με λευκά αιμοσφαίρια με στόχο την επιβεβαίωση της διάγνωσης.
ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ
Η θεραπεία της (Ε.Κ) δεν άλλαξε σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Πολλοί γιατροί χρησιμοποιούν κλασικά φαρμακευτικά σχήματα που δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα. Μέγα λάθος είναι να μην δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο διαιτολόγιο, τις ενεργειακές και θερμιδικές ανάγκες του κάθε ασθενή ξεχωριστά. Οι στόχοι της θεραπείας είναι η ύφεση της νόσου και των συμπτωμάτων, η εξασφάλιση ποιότητας και επιπέδου ζωής. Η επιστημονική και ανθρώπινη στήριξη του γιατρού σε έναν χρόνιο ασθενή έχει ιδιαίτερη και μέγιστη σημασία.
Τα γενικά θεραπευτικά μέτρα περιλαμβάνουν την ανακούφιση του ασθενή από τα συμπτώματα, την διόρθωση της αναιμίας, υπολευκωματιναιμίας, υποβιταμινώσεων, οστεοπώρωσης και υλεκτρολυτικών διαταραχών, αλλά κυρίως την διόρθωση και υποστήριξη της θρέψης και την ψυχολογική στήριξη του ασθενή. Η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε θερμίδες και πρωτείνες, χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Περιορισμοί επιβάλλονται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις π.χ δίαιτα χαμηλού υπολείμματος σε οξεία διάρροια. Η στοιχειακή δίαιτα που εφαρμόζεται από εξειδικευμένο Γαστρεντερολόγο χρησιμοποιείται πλέον και σαν πρωταρχική θεραπεία. Επίσης τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικούς παράγοντες είναι πολύ αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της χρόνιας φλεγμονής.
Στο πρόσφατο Συνέδριο Φλεγμονοδών Νοσημάτων του εντέρου συζητήθηκε επί μακρόν η αποτελεσματικότητα της Στοιχειακής διατροφής και των αντιοξειδωτικών παραγόντων.Η φαρμακευτική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη τόσο στην οξεία φάση όσο και στην διατήρηση της ύφεσης αλλά πάντα σε συνδυασμό με σωστή διαιτολογική υποστήριξη. Τα κλασικά σκευάσματα που δίδονται είναι τα νεώτερα παράγωγα του 5-αμινοσαλικυλικού οξέος (5-ΑSA), τα νεώτερα κορτικοειδή με ελάχιστες συστηματικές παρενέργειες και τα νεότερα ανοσοκατασταλτικά (αζαθειοπρίνη, 6-μερκαπτοπουρίνη, μεθοτρεξάτη και κυκλοσπορίνη).Άλλα σκευάσματα είναι τα αντιβιοτικά, προβιοτικά, λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου, Tacrolimus, αυξητικός παράγοντας τα οποία όμως δεν πέρασαν στην καθημερινή κλινική πράξη.
Ένα νέο φάρμακο που υπόσχεται αρκετά στην θεραπεία της βαρείας κυρίως μορφής (Ε.Κ) αποτελεί το χιμαιρικό μονοκλωνικό αντίσωμα Infiximab. Επίσης τα ω-3 λιπαρά οξέα μειώνουν την παραγωγή του αραχιδονικού οξέος που συνεπάγεται μείωση της φλεγμονής.Παρά τις πολλές νεότερες θεραπευτικές στρατηγικές που εφαρμόζονται από τους Γαστρεντερολόγους πολλοί ασθενείς τελικά θα οδηγηθούν στο χειρουργικό τραπέζι και θα υποστούν κολεκτομή. Ίσως οι νεότεροι Γαστρεντερολόγοι δώσουν περισσότερο σημασία και προσοχή στο ρόλο της διατροφής με απώτερο σκοπό την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών και την αποφυγή πολλών χειρουργικών επεμβάσεων.